مرکب یکی از اجزای اصلی چاپ افست است. در چاپ افست مرکب از روی زینک به رولهای پلاستیکی دستگاه سپس روی کاغذ منتقل میشود. تکرار این کار ضخامت لایه رنگ را کاهش میدهد بنابراین برای حفظ قدرت رنگ دهی مرکب تا انتهای کار، غلظت آن باید بالا باشد. قدرت رنگ دهی رنگ توسط رنگدانه (Pigment) ها تعیین میشود. مرکب در عین غلظت باید سیال نیز باشد (مقداری سیال در رنگ موجود باشد). تا بهراحتی بتواند از روی رولها حرکت کند. مرکب افست خاصیت حل شدن در آب را ندارد بر مبنای همین خاصیت نواحی تر زینک مرکب را جذب نکرده و نواحی خشک مرکب را جذب می کنند. مرکب در دستگاه چاپ تر است. بعد از چاپ و انتقال روی صفحه بهصورت یکلایه نازک خشک درمیآید. مواد اصلی تشکیلدهنده همهی رنگها، رنگدانه، چسب و حلال است؛ اما متناسب با فرایند چاپ میزان ترکیبات در انواع مرکبها ممکن است متفاوت باشد. مرکبها میتوانند بهصورت مایع، جامد و یا پودر باشند. درهرصورت، پایه تمامرنگها، رنگدانهها، حلال، رزین و مواد افزودنی است که رزین برای چسبندگی رنگ روی سطح، حلال برای حرکت راحتتر رنگ و مواد افزودنی برای اهدافی چون شفافیت یا کدری رنگ و ... در چاپ به رنگ اضافه می شوند.
شناخت انواع مرکبها که برای چاپ افست به کار میروند انتخاب نوع مناسب آن را آسانتر میکند و کیفیت چاپ نهایی را تحت تأثیر قرار میدهد. در این مقاله انواع مرکبهای مورداستفاده در چاپ افست برای آشنایی با آنها توضیح داده شده است.
• مرکب چهار رنگ (CMYK) در چاپ افست از ترکیب سه رنگ اصلی زرد Yellow و قرمز Magenta و آبی Cyan بهاضافه ترام مشکی برای هر رنگ، میتوانیم تمامرنگها را ایجاد کنیم. در این سیستم رنگ سفید نیز درنتیجه نبود رنگ ایجاد میشود. بهاینترتیب چاپ افست بر پایه سیستم CMYK ساختهشده است؛ که با کنار هم قرار دادن رنگهای اصلی، رنگ ترکیبی موردنظر ساخته میشود. سیستم CMYK یکمیلیون رنگ دارد و رنگ سیاه در 100 حالت میتواند ترام به رنگ اضافه کند. در چاپ چهار رنگ ابتدا تفکیک رنگ انجام میشود بر اساس 4 رنگ اصلی 4 فیلم ساختهشده و از رویهم قرار گرفتن این چهار فیلم تصویر رنگی نهایی ساخته میشود.
• مرکب پنتون (Pantone) تعداد رنگ در سیستم چاپ چهار رنگ CMYK (یکمیلیون رنگ) نسبت به تعداد رنگ سیستم RGB (17 میلیون رنگ) کمتر است؛ بنابراین برای چاپ برخی رنگهای خاص محدودیت وجود دارد. برای جبران این محدودیت از رنگ پنجم استفاده میشود. به این صورت قسمتهایی که بارنگ خاص (مثلاً فسفری، طلایی و.) باید چاپ شوند در کار مشخصشده تا رنگ موردنظر به این قسمتها اسپات شود. این رنگ جدا از رنگهای چهارگانه ساختهشده و به چاپ اضافه میشود. برای چاپ رنگ پنتون از دستگاه چاپ تکرنگ یا بهعنوان رنگ پنجم در دستگاه چاپ پنج رنگ، میتوان استفاده کرد.
• مرکب فلورسنت (Fluorescent) این مرکبها حاوی رنگدانههای فلورسنت هستند که در زیر نور قابلمشاهدهاند. زیر نور UV میتوان ذرات فلورسنت آن را مشاهده کرد. موادی که دارای خاصیت فلورسنت هستند با قطع شدن منبع نور میتوانند از خود نور ساطع کنند. بهعبارتدیگر نور با طولموج کوتاه را جذب کرده و با طولموج بلندتری آن را آزاد میکنند.
• مرکب سابلیمشین (Sublimation) به معنی تصعید یعنی تبدیل مستقیم جامد به گاز است. زمانی که چاپ بهجای کاغذ بر روی اجسام مانند لیوان، ساعت، تیشرت و ... انجام میشود، این سیستم رنگ مورداستفاده قرار میگیرد. در این نوع از چاپ ابتدا طرح موردنظر روی کاغذ (مخصوص سابلیمیشن) پرینت و بر روی سطح موردنظر چسبانده شده و با حرارت و فشار دستگاه طرح بر روی سطح منتقل میشود. رنگهای اصلی این جوهرها شامل 6 رنگ است. (زرد، قرمز، آبی، مشکی، صورتی و آبی آسمانی)
• مرکب ورنی (Varnish) این مرکبها براقیت بیشتری نسبت به سایر رنگها دارند و مقدار وارنیش (ماده افزودنی) موجود در آنها بیشتر است؛ بنابراین زمانی که خشک میشوند نیز براق هستند. بهمنظور نتیجه بهتر از کاغذهای روکشدار برای این مرکبها باید استفاده کرد.