در چاپ افست برای انتقال طرح روی سیلندر ماشین چاپ از زینک که یک ورق نازک از جنس فلز روی یا آلومینیوم است، استفاده میشود. کلمهی Zinc به معنی فلز روی بهجای کلمه لاتین Plate Printing (به معنی ورق چاپ)، در ایران متداول شده است. در چاپ افست آنچه باید چاپ شود نخست بر روی صفحه فلزی (زینک) منتقلشده سپس این صفحه با مواد شیمیایی طوری حساس میشود که نوشتهها و تصاویر آن، مرکب چاپ را به خود بگیرد. در چاپ افست از سیستم رنگی CMYK استفاده میشود، بنابراین برای هر طرح چهار زینک مجزا ساخته میشود. تصاویر سیاه و سفید تنها به یک پلیت جهت چاپ رنگ سیاه نیاز دارند. در برخی موارد خاص نیز ممکن است به بیش از 4 پلیت نیاز باشد. پس از ساخت زینک ها هر یک بهطور جداگانه در برجهای رنگی دستگاه چاپ قرار میگیرند. سطح زینک قبل از انتقال به دستگاه توسط روشهای الکتروشیمیایی اکسیدشده و با مواد پلیمری حساس به نور پوشش داده میشود سپس با نور ماورا بنفش نوردهی شده و تصویر بر روی آن ساخته میشود. بعد از ایجاد تصویر صفحه زینک با محلول قلیایی شستوشو دادهشده و مواد پلیمری از روی آن برداشته میشودبه این ترتیب دو ناحیه جاذب آب و چربی بر روی صفحه ایجاد میشود.
انتقال زینک به دستگاه چاپ
برای انتقال تصویر، پلیت ها به سیلندرهای دستگاه چاپ الحاق شده و سیلندرها در آب غوطهور میشوند. نقاطی از صفحه که حملکننده تصویر هستند آب را دفع و نقاط غیر حامل تصویر لایه نازکی از آب را جذب میکنند. سپس مرکب بر روی پلیت منتقل میشود این بار مناطقی که آب را به خود جذب کرده بودند دیگر جاذب رنگ نیستند. بهبیاندیگر رنگ در آب حل نمیشود زیرا رنگهای چاپ، حلال در روغن هستند. مناطقی که آب را دفع کردند (مناطق حامل تصویر) مرکب به خود گرفته و بهاینترتیب پلیت برای چاپ آماده میشود. با عبور کاغذ از روی رولهای آغشته به رنگ در هر قسمت، رنگ مربوطه متناسب با درصدهای رنگی طرح اولیه بر روی کاغذ منتقلشده و درنهایت تصویر ساخته میشود.
هزینه و ابعاد زینک
پلیت ها ی مورداستفاده برای انتقال طرح، همیشه از جنس فلز نیستند و از پلیت با جنس پلاستیک و کاغذ نیز استفاده میشود. پلیت های فلزی گرانتر اما بادوامتر هستند. کیفیت و دقت تصویر ایجادشده در آنها نیز بهتر است. پلیت ها بسته به نوع دستگاه چاپ، ابعاد مختلفی دارند. میتوان گفت این ابعاد و اندازهها در همه جای جهان ثابتاند و استاندارد مشخصی دارند. نامگذاری انواع ورقها نیز بر اساس اندازه آنها انجام میشود.
به دلیل وجود دستگاههای چاپ با ابعاد مختلف، باید دقیقاً مشخص شود که چاپ کار موردنظر با کدام دستگاه اقتصادیتر است. بهویژه زمانی که کار در تیراژ بالا چاپ میشود، در هزینه نهایی تفاوت بیشتری ایجاد خواهد کرد. شناخت انواع دستگاه چاپ و ابعادی که هرکدام میتوانند چاپ کنند. بسیار در این انتخاب کمک خواهد کرد.
• زینک تک ورقی (Speedmaster) GTO کوچکترین اندازه ورق (50 در 30) و (35 در 50) سانتیمتر است که به ترتیب یک ورقی و نیم ورقی گفته میشود و ماشین چاپ زینک یک ورقی به نام GTO شناخته میشود که کوتاه شده واژه آلمانی (Grosser Tiegel Offset) به معنی جبران هزینههای بزرگ است. ارزانترین قیمت چاپ مربوط به دستگاه GTO است و برای چاپ افست در تیراژ پایین مناسب میباشد.
رایجترین ابعاد زینک تک ورقی در ایران 51 در 41 سانتیمتر باضخامت 0.15 میلیمتر است.
• زینک دو ورقی دستگاهی که زینک به ابعاد (50 در 70) سانتیمتر استفاده میکند، دو ورقی نام دارد. ابعاد (45 در 60) سانتیمتر که به آن یک و نیم ورقی گفته میشود نیز با همین دستگاه چاپ میشوند.
رایجترین ابعاد زینک دو ورقی در ایران 1- (72.4 در 61.5 سانتیمتر) باضخامت 0.3 میلیمتر که اصطلاحاً SORM گفته میشود. 2- (74.5 در 60.5 سانتیمتر) اصطلاحاً به آن SM گفته میشود.
• زینک چهار و نیم ورقی بزرگترین ابعاد ورق زینک (100 در 70) سانتیمتر است که به آن چهار و نیم ورقی گفته میشود ورقهای 60 در 90 نیز با همین دستگاه چاپ میشود. به دلیل ابعاد بزرگ ورق، طرحهای با تیراژ بالا و یا در ابعاد بزرگ با این دستگاه چاپ میشوند.
رایجترین ابعاد زینک چهار و نیم ورقی در ایران (103 در 82 سانتیمتر) باضخامت 0.3 میلیمتر است.